Aziz Tryphon Kilisesi, Nikaia’da 2. Theodore Laskaris’in hükümdarlığı döneminde 13. yüzyılda inşa edilmiştir. Aziz Tryphon, 2. Laskaris için özel bir öneme sahipti, çünkü Aziz Tryphon, Laskaris’e bir rüyasında göründükten sonra 2. Laskaris, Dardaneller’in karşısında önemli bir savaşı kazanmıştır. Bu zaferin ardından imparator, Aziz Tryphon Kilisesi’ni yeni baştan yaptırmıştır. Kilise, o dönemde önemli bir haç yeri haline gelmiştir.

Kilise, 4 merkezi sütun üzerine oturan bir kubbeye sahip haç şeklinde bir plana sahiptir. Ayrıca üçlü apsis ve 1 nartheksi bulunmaktadır. Kilise yaklaşık 12×22 boyutlarındadır ve harçla tutturulmuş moloz, taş ve tuğla bantlarından inşa edilmiştir. Yanındaki kalıntılar, kilisenin 2. Laskaris döneminde inşa edilen okula ait odaları içerdiğini göstermektedir.

2. Laskaris eğitime büyük önem vermekteydi. Kendisi de, imparatorluk sarayında özel öğretmenler tarafından eğitilmiş ve Nikaia’daki okullara gönderilmişti. Fakat saraya bağlı bir okul kurmaktansa, Nikaia’ya dönmeyi tercih etmişti. Nikaia’daki Aziz Tryphon Kilisesi’ne sağladığı bağışa ek olarak, bir okul için de yardımda bulunmuştur. Aziz Tryphon okulunda şiir ve gramer dersleri veriliyordu. Bu kombinasyon, geleneksel retorik derslerinin içeriğine denk gelmektedir ve matematik, bilim ve felsefe alanlarında daha ileri bir eğitim için olanakların bulunmadığını göstermektedir.

Tryphon’un, Hristiyanlığın 3. yüzyılında yoksul ve dindar bir ailenin oğlu olarak dünyaya geldiği, hiç eğitim almadığı ve köyünde kaz çobanlığı yaptığı biliniyor. Söylenenlere göre, çok küçük yaşlarından itibaren bazı sıra dışı yetenekleriyle insanların dikkatini çekmişti: hastaları iyileştiriyor, insanlara musallat olmuş iblisleri kovuyordu ve bir seferinde de ekinlere saldıran zararlıları duanın gücüyle uzaklaştırarak köyünü kıtlıktan kurtarmıştı. Bu mucizeleriyle ünlenen Tryphon, 16 yaşına geldiğinde köyünden ayrılmak zorunda kaldı. Zamanın Roma İmparatoru üçüncü Gordion’un en büyük kızının içine bir iblis girmişti ve kıza da onu bu beladan kurtarabilecek yegâne kişinin Tryphon olduğu malum olmuştu. Tryphon aranıp bulundu, kızı iyileştirmek üzere Nikaia’ya getirildi. Tryphon, kızı iyileştirmeyi başardı ve artık orada kalıp kendini putperestler arasında İsa öğretisini yaymaya adadı.

Roma İmparatoru Decius döneminde Hristiyanlara yönelik büyük bir zulüm başladı. Tryphon, Hristiyan inancını terk etmeyi reddettiği için tutuklandı. Decius’un önüne çıkarıldığında, pagan tanrılarına tapınması ve Hristiyanlığı reddetmesi istendi. Ancak Tryphon, inancını cesurca savundu ve pagan tanrılarını reddetti. İmparator Decius’un emriyle Tryphon’a ağır işkenceler yapıldı. Ancak tüm işkencelere rağmen inancından vazgeçmedi. Nihayetinde, 250 yılında başı kesilerek şehit edildi. Şehit edilmeden önce, Tryphon’un Tanrı’ya dua ederek ruhunu teslim ettiği ve ölümünü huzur içinde karşıladığı söylenir. Aziz Tryphon’un cesareti ve inancı, Hristiyan topluluklar arasında büyük bir ilham kaynağı oldu. Şehitlik hikayesi, onun adına yapılan kiliselerde ve dualarda yaşatıldı. Özellikle tarım işçileri ve çiftçiler tarafından koruyucu aziz olarak kabul edildi ve ürünlerinin bereketli olması için ona dua edildi.

Büyük işkencelerle öldürülmesinin ardından, Nikaia’lı Hristiyanlar onu Nikaia’ya gömmek istemişlerdir, ama “aziz onlara görünmüş ve memleketine dönmesi gerektiğini söylemiştir.” Şehit, Kampsada’da gömülmüştür.

Aziz Tryphon’un hayatı ve şehitlik hikayesi, Hristiyan azizlerin inançları uğruna gösterdikleri fedakarlığı ve cesareti yansıtan önemli bir örnektir. Onun anısına birçok kilise inşa edilmiş ve Hristiyan dünyasında saygıyla anılmıştır. Bütün bu anlatılanlar kilisenin bölünmesinden önceki bir tarihte olduğu için, bugün Tryphon, hem Katolik Kilisesi hem de Doğu Ortodoks ve Uniat Kiliseleri için bir şehit sayılmaktadır. Katolik Kilisesi’nce her yıl 10 Kasım günü, Doğu Kiliseleri’nce ise 1-14 Şubat tarihlerinde Aziz Tryphon anılır. Aziz Tryphon yortusu, Bulgaristan’da ve diğer Balkan ülkelerinde de bağ bozumunda bir bayram olarak kutlanmaktadır.