Göl Kapı, adını İznik Gölü’ne yakın konumundan almaktadır ve surların en görkemli yapılarından biridir. Roma ve Bizans dönemlerinden kalma olan bu kapı, savaşlar sırasında hasar görmüş ve tiyatrodan alınan taşlarla onarılmıştır. Bu nedenle, kapı üzerinde Yunanca yazıtlar ve mitolojik motifler bulunur. Göl Kapı’nın yapımının tam tarihi net olmamakla birlikte, surların diğer kısımları gibi Bizans İmparatorluğu döneminde önemli bir savunma ve iletişim noktası olarak inşa edildiği anlaşılmaktadır. Bugün bu kapıdan neredeyse hiçbir iz yoktur. Sağ tarafındaki kulenin yarısı ayakta, sol taraftakinin ise sadece temeli bellidir. Bu kısmın görünüşü daha çok sur duvarlarının yıkılması ile meydana gelmiş açıklık biçimindedir. Ancak, Göl Kapı’ya bağlanan sur duvarları ve burçlar hala ayakta durmakta ve bu tarihi yapıların heybetini gözler önüne sermektedir.

Göl Kapısında bulunan bir yazıtta İmparator Marcus Aurelius Claudius’un eyalet valisi Vellius Macrinus aracılığı ile surları kente armağan ettiği yazılıdır.

3. Leon zamanında, büyük olasılıkla 727 yılında, kent Arap saldırılarına maruz kalmış, ancak surların aşılmazlığı sayesinde başarılı bir savunma yapılabilmişti. Göl Kapısı ile İstanbul Kapı arasında yaptırılan bir kulenin yapı yazıtında Bizans’ın bu başarısı şu satırlarla ebedileştirilmiştir: “Düşmanın cüretinin, Tanrının yardımıyla, utanca (yenilgiye) dönüştüğü şu yerde, Hıristiyan dostu krallarımız Leon ve Konstantin, yüz basamaklı bir zafer kulesi yaptırdılar; coşku içinde giriştikleri bu işi gerçekleştirerek, Nikaia kentini içten bir gayretle onardılar; her üne layık saray mabeyincisi patrik Artavastos’un ise yapıtın tamamlanmasında büyük emeği geçti.”

Haçlı seferleri sırasında İznik şehri 3 tarafından kuşatılmıştı. Kuzeydeki İstanbul Kapı, doğudaki Lefke Kapı, güneydeki Yenişehir Kapı haçlıların kontrolü altında idi, ancak haçlıların deniz kuvveti olmadığı için Türk garnizonu batıdaki Göl Kapı vasıtasıyla şehre giriş çıkışı sağlayabilmekte ve İznik bölgesinde oturan Türklerden yardım almaya devam etmekteydi.

Osmanlı dönemine gelindiğinde, Osman Bey’in İznik kuşatması sırasında bu kapının şehir için ne kadar önemli olduğu bir kez daha ortaya çıkmıştır. 1304 yılındaki İznik kuşatmasında, Osman Bey’in Sakarya Vadisi, Geyve, Mekece, Absuyu ve Lefke’yi ele geçirmesiyle birlikte, İznik’e erişim sadece Göl Kapı üzerinden mümkün hale gelmişti. Ayrıca 1302 kuşatmasında da İstanbul’a haberci göndermek için sadece Göl Kapı kullanılabilmişti. Bu, kapının şehir içi ve dışı haberleşme için kritik ve stratejik bir noktada olduğunu göstermektedir. Kapının kontrolü, şehir üzerindeki hakimiyetin bir göstergesi olarak kabul edilmiştir.

Göl Kapı, hem savunma hem de lojistik açıdan büyük bir stratejik öneme sahip olmuştur. Osmanlı’nın İznik kuşatmaları sırasında bu kapının rolü, şehrin kontrolünü sağlamak ve çevre ile bağlantıyı korumak açısından kritik olmuştur.