Hacı Özbek Camii, İznik’te, Lefke Kapı’ya giden ana caddenin kenarında ve Eşrefzade Camii’nin hizasında yer almaktadır. Osmanlı döneminin önemli yapılarından biri olarak kabul edilen cami, 1333 yılında Hacı Özbek tarafından inşa edilmiştir. Bu cami, kitâbesi üzerindeki tarih bilgisine göre, en eski Osmanlı eserlerinden biridir ve aynı zamanda ilk tek kubbeli cami olma özelliği taşımaktadır.

Fetihten iki yıl sonra inşa edilerek İznik’e Müslüman Türklüğün ilk damgasını vuran bu cami, Kurtuluş Savaşı günlerinde Türk eserlerine karşı gösterilen tahrip hıncını atlatmıştır. Cami, Bizans dönemine ait iki sütun ve başlığın yanı sıra, bir sıra kesme taş ve üç sıra tuğla ile örülmüş üç kemerli, tonozla örtülü bir revak kısmı içermektedir. Ancak, cadde genişletme çalışmaları sırasında 1940 yılında bu revak kısmı yıktırılmıştır. Kuzey cephesinde ise bugünkü son cemaat yeri ilave edilmiştir. Değişiklik sırasında caminin üç satırlık mermer kitabesi orijinal yerinden alınarak batıdaki pencere içine konulmuştur. Kitabede: “Muhammed oğlu Hacı Özbek, 1333-1334 yıllarında, Allah rızasını halis ve temiz şekilde isteyerek, bu mübârek mescidi imar etti.” yazılıdır.

Hacı Özbek Camii, aralarında tuğla hatıllar olmak üzere taş ve tuğladan karma malzeme ile inşa edilmiştir. Yapımında erken Osmanlı Türk yapı sanatında yaygın olarak kullanılan taşların aralarına dikine tuğla konulması tekniği uygulanmıştır. Kemerlerde ise son dönem Bizans yapı sanatında yaygın olan bir küfeki taşı arasına üç tuğla konulması suretiyle meydana getirilen örgü kullanılmıştır. Bu da caminin yapımında yerli Bizanslı duvarcı ustalarının çalıştığını göstermektedir.

Ekim 2000 yılında başlatılan restorasyon çalışmaları sonucunda, caminin üst örtüsü, duvarları, pencereleri ve kapıları onarılmıştır. Restorasyon süreci, caminin tarihi dokusunu koruyarak yapının zaman içindeki bozulmalarını gidermeyi hedeflemiştir.

Hacı Özbek Camii, hem mimari hem de tarihi açıdan önemli bir yapıdır ve Osmanlı döneminin erken dönem yapı sanatını yansıtmaktadır. Bu özellikleriyle, İznik’in zengin kültürel mirasının önemli bir parçası olarak dikkat çekmektedir.